Column: nomadisch verlangen

Eerder dit jaar verscheen bij ons het Nomadologisch Manifest van Huig de Groot. Sindsdien heeft Huig niet stil gezeten, maar is hij nog steeds dagelijks betrokken bij het uitdragen van zijn visie op de relatie tussen mens en natuur.

Hij schreef een column voor ons over wat hij precies bedoelt - en niet bedoelt - met het begrip 'nomadisch verlangen'. Hieronder een deel van zijn column.

Op twaalf augustus kwam ik vanuit mijn vakantiebestemming aan op Schiphol. Ik droeg mijn favoriete t-shirt; Hike the World staat er met grote letters op. Alsof ik iedereen oproep om op reis te gaan! Vanaf m’n dertigste heb ik vijftien jaar over de wereld gezworven. Ik heb gewerkt, gewoond en lange reizen gemaakt in veel verschillende landen. Het zwerven gaf mij een intens gevoel van vrijheid. Ik was maanden onderweg, koos mijn eigen routes en reisde in mijn eigen tempo verlangens achterna. Naar verschillende landschappen en andere culturen, om overal de natuur op te zoeken: jungles, woestijnen, vulkanen, vogels en zoveel kusten, waar golven zich op hoge kliffen stukslaan.

Elk jaar overspoelen miljoenen toeristen Barcelona, Rome, Venetië en andere grote steden in de wereld. Ook Amsterdam, waar het massatoerisme ten koste gaat van het woon- en leefgenot van de 90.000 mensen die in het centrum wonen. In IJsland kwamen in 2017 zeven keer zoveel toeristen op bezoek dan dat er inwoners zijn. De immens indrukwekkende IJslandse natuur staat door al dat toerisme onder druk, zoals ook de natuur op veel andere plekken op de wereld: op de Galapagoseilanden en bij Machu Picchu in Peru. In Nepal is het file lopen op de verschillende Himalaya tracks.

Er doemt een dilemma op. Roep ik inderdaad iedereen op om op reis te gaan? Hike the world, maar ten koste van het leven in zoveel steden en – wat mij betreft nog indringender – ten koste van de natuur en onze leefomgeving?

In mijn boek Nomadologisch Manifest stel ik vast dat vanaf de landbouwrevolutie van zo'n tienduizend jaar geleden (toen de jager en verzamelaar landbouw gingen bedrijven en zich vestigden op een vaste woonplek) een steeds dominanter gedeelte van de mensheid in een toenemende gewelddadige verhouding met de natuur is komen te staan. De gevolgen zien we elke dag: de bio-industrie, klimaatveranderingen, de plastic soup in onze oceanen, CO2-uitstoot, de toename van vervreemding in de samenleving.

Het is alsof de jager en verzamelaar van toen tegenover de moderne mens staat, die in 2030 wereldwijd het niet te bevatten aantal van 1,8 miljard reizen zal maken. Hoeveel CO2-uitstoot zal dan gecompenseerd moeten worden?!

Hike the world? Zwerven? Vrijheid?

Tijdens mijn vakantie had ik een onverwachte ontmoeting met iemand die mij vroeg wat het moment was waaruit mijn boek is ontstaan. Ik fronste m’n wenkbrauwen. Het moment? Ik vertelde hem over wat me in beweging heeft gezet in die periode van m’n leven, toen ik dertig was en op de motor de wereld introk om mijn Amsterdamse leven achter me te laten. Het ging toen om één woord: verlangen. Om een specifiek soort verlangen. Ik schreef toen: “Het nomadisch verlangen, het grote zwerven, de ontsnapping, is een nomadische representatie van leven. Het zet je in beweging. Het laat los wat zich mogelijk in je heeft vastgezet en geeft lucht en ruimte, doet vrijer ademen. Het onthaast en zet je in een tragere verhouding tot de tijd. Het ontregelt het schijnbaar geregelde, verstoort de schijnbare orde.”

Dit nomadisch verlangen zorgde voor die alertheid op Schiphol. Reizen in de wereld vanuit dit verlangen gaat over iets anders dan een t-shirt met Hike the World, gaat niet over door toeristen overspoelde stedelijke centra, over bedreigde natuurgebieden en een aangetaste natuur. Het gaat over zwerven in de wereld, in haar natuur en landschappen en hoe ze je in beweging houden, tot je ergens een tijdelijke bestemming vindt. Om daarna opnieuw te vertrekken.